Περί συγγραφής

Παράθεση :

Τα Συνηθέστερα Λάθη των Αρχάριων

Όσοι γράφουν για πρώτη φορά είναι αναπόφευκτο να πέσουν και σε κάποια λάθη. Άλλωστε, από τα λάθη μας μαθαίνουμε και, επομένως, πρέπει να κάνουμε λάθη, για να βελτιωνόμαστε. Παρακάτω ακολουθούν τα συνηθέστερα λάθη που έχω εντοπίσει σε αρχάριους συγγραφείς, συμπεριλαμβανομένου και του εαυτού μου στις πρώτες μου συγγραφικές απόπειρες. Διαβάστε τα με προσοχή και προσπαθήστε να τα αποφύγετε!

1. Πυκνός Λόγος

Πολλοί αρχάριοι συγγραφείς αρχίζουν να γράφουν και να γράφουν και να γράφουν, ασταμάτητα, χωρίζοντας το κείμενό τους σε ελάχιστες παραγράφους. Αυτό πρέπει να αποφεύγεται, όχι μόνο γιατί δυσκολεύει την ανάγνωση αλλά και γιατί χαλάει τη ροή του κειμένου (βλ. Ροή Κειμένου, παρακάτω)



Παράδειγμα (προς αποφυγή) πυκνού λόγου:



Ο Γιάννης βγήκε από το περιπολικό, έχοντας το βλέμμα του καρφωμένο στο φλεγόμενο κτίριο. Ο καπνός που υψωνόταν στον ουρανό είχε ένα γκριζόμαυρο χρώμα και έμοιαζε με θηρίο από τα βάραθρα της Κόλασης. Ο Γιάννης θα μπορούσε να ορκιστεί ότι διέκρινε δαιμονικά πρόσωπά εντός του, αλλά, φυσικά, κάτι τέτοιο δεν μπορεί να ήταν αλήθεια! Η γυναίκα του πάντα του έλεγε ότι είχε περισσότερη φαντασία απ’ό,τι του χρειαζόταν. Στράφηκε να κοιτάξει το Γιώργο, που ήταν ακόμα μέσα στο περιπολικό, ενώ ο Μιχάλης και ο Γιώργος –ο άλλος Γιώργος, ο Παπαδόπουλος– είχαν ήδη βγει. Ο Γιάννης μπορούσε να δει ότι όλων τα πρόσωπα ήταν χλομά και τα μάτια τους πήγαιναν ταραγμένα δεξιά κι αριστερά. Ο Μιχάλης, μάλιστα, είχε τραβήξει και το περίστροφό του, σα να μπορούσε μ’αυτό να πολεμήσει τις φλόγες. «Τι κάνουμε, ρε σεις;» ρώτησε τους υπόλοιπους. «Πού είναι οι μαλάκες οι Πυροσβέστες;» Ο Γιάννης, που ήταν πάντα σοβαρός και απεχθανόταν λέξεις όπως Πεοπαλινδρομιστης, στράβωσε τη μούρη του κι αποκρίθηκε: «Πρέπει να φανούν όπου νάναι· δεν μπορεί ν’αργήσουν πολύ. Σίγουρα καταλαβαίνουν–» Ξαφνικά, ο Γιώργος –ο οδηγός του περιπολικού, όχι ο Παπαδόπουλος– φώναξε: «Ρε σεις! Κάποιος τρέχει από κει! Δείτε!» Ο Γιάννης κι οι άλλοι στράφηκαν, για να δουν μια μαύρη φιγούρα ν’απομακρύνεται. Ήταν παράξενη: τα μαλλιά της έμοιαζαν με ατμό γύρω απ’το κεφάλι της, ενώ έτρεχε με άλματα που, μάλλον, δε θα μπορούσε ποτέ να κάνει ένας κοινός άνθρωπος.



Σίγουρα, θα βλέπετε ότι όλα είναι άνω-κάτω στο παραπάνω κείμενο. Χάνεται ο ρυθμός του κειμένου και δυσκολεύεται η ανάγνωση.



2. Σπαστός λόγος

Ο σπαστός λόγος είναι το αντίθετο του πυκνού λόγου. Εν ολίγοις, είναι όταν ο συγγραφέας σπάει το κείμενο σε τόσες πολλές παραγράφους, που η ανάγνωση, πάλι, γίνεται δύσκολη και χάνεται η ροή.



Παράδειγμα (προς αποφυγή) σπαστού λόγου:



Ο Γιάννης βγήκε από το περιπολικό, έχοντας το βλέμμα του καρφωμένο στο φλεγόμενο κτίριο.

Ο καπνός που υψωνόταν στον ουρανό είχε ένα γκριζόμαυρο χρώμα και έμοιαζε με θηρίο από τα βάραθρα της Κόλασης. Ο Γιάννης θα μπορούσε να ορκιστεί ότι διέκρινε δαιμονικά πρόσωπά εντός του, αλλά, φυσικά, κάτι τέτοιο δεν μπορεί να ήταν αλήθεια!

Η γυναίκα του πάντα του έλεγε ότι είχε περισσότερη φαντασία απ’ό,τι του χρειαζόταν.

Στράφηκε να κοιτάξει το Γιώργο, που ήταν ακόμα μέσα στο περιπολικό, ενώ ο Μιχάλης και ο Γιώργος –ο άλλος Γιώργος, ο Παπαδόπουλος– είχαν ήδη βγει.

Ο Γιάννης μπορούσε να δει ότι όλων τα πρόσωπα ήταν χλομά και τα μάτια τους πήγαιναν ταραγμένα δεξιά κι αριστερά.

Ο Μιχάλης, μάλιστα, είχε τραβήξει και το περίστροφό του, σα να μπορούσε μ’αυτό να πολεμήσει τις φλόγες.

«Τι κάνουμε, ρε σεις;» ρώτησε τους υπόλοιπους. «Πού είναι οι μαλάκες οι Πυροσβέστες;»

Ο Γιάννης, που ήταν πάντα σοβαρός και απεχθανόταν λέξεις όπως Πεοπαλινδρομιστης, στράβωσε τη μούρη του.

«Πρέπει να φανούν όπου νάναι,» αποκρίθηκε· «δεν μπορεί ν’αργήσουν πολύ. Σίγουρα καταλαβαίνουν–»

Ξαφνικά, ο Γιώργος –ο οδηγός του περιπολικού, όχι ο Παπαδόπουλος– φώναξε: «Ρε σεις! Κάποιος τρέχει από κει! Δείτε!»

Ο Γιάννης κι οι άλλοι στράφηκαν, για να δουν μια μαύρη φιγούρα ν’απομακρύνεται.

Ήταν παράξενη: τα μαλλιά της έμοιαζαν με ατμό γύρω απ’το κεφάλι της, ενώ έτρεχε με άλματα που, μάλλον, δε θα μπορούσε ποτέ να κάνει ένας κοινός άνθρωπος.



Και πάλι, χάνεται η ροή. Δεν ξέρεις πού υπάρχει πραγματικά λόγος για παράγραφο και πού ο συγγραφέα έβαλε τυχαία μια παράγραφο.



3. Ροή Κειμένου

Τι εστί ροή κειμένου: Η ροή κειμένου είναι η ταχύτητα του κειμένου. Σε κάποια σημεία το κείμενο κυλά γρήγορα, περνώντας τα δευτερεύοντα αλλά αναγκαία πράγματα για να πάει στα σημαντικά. Σε άλλα σημεία το κείμενο πηγαίνει αργά, κάνει τη δράση να κινείται σε slow motion, όπως στις ταινίες, για να τονίσει συναισθήματα χαρακτήρων ή σημαντικά πράγματα. Τέλος, υπάρχουν και σημεία όπου το κείμενο εκτελεί ευθύγραμμη ομαλή κίνηση· δηλαδή, δεν πηγαίνει ούτε αργά ούτε γρήγορα, παρά κινείται με ένα σταθερό ρυθμό. Αυτό συμβαίνει στις ουδέτερες σκηνές.

Η παραπάνω σκηνή με το Γιάννη θα έλεγα πως είναι μια σκηνή δράσης που συμφέρει να την πάμε σε slow motion για να κάνουμε σασπένς και για να πεταχτεί η μυστηριώδης μαύρη φιγούρα «από κει όπου δεν την περιμέναμε». Προσέξτε πώς θα έπρεπε να ήταν χωρισμένη, λοιπόν, αυτή η σκηνή για να έχει μία ορθή ροή κειμένου. (Και προσέξτε, επίσης, ότι λέω μία ορθή ροή κειμένου, γιατί υπάρχουν πολλοί σωστοί τρόποι να γραφεί μια σκηνή… αλλά και άλλοι τόσοι λάθος τρόποι.)



Παράδειγμα (προς μίμηση) ροής κειμένου σε δράση, με slow motion (όχι, όμως, και το πιο slow motion που μπορεί να γραφτεί):



Ο Γιάννης βγήκε από το περιπολικό, έχοντας το βλέμμα του καρφωμένο στο φλεγόμενο κτίριο. Ο καπνός που υψωνόταν στον ουρανό είχε ένα γκριζόμαυρο χρώμα και έμοιαζε με θηρίο από τα βάραθρα της Κόλασης. Ο Γιάννης θα μπορούσε να ορκιστεί ότι διέκρινε δαιμονικά πρόσωπά εντός του, αλλά, φυσικά, κάτι τέτοιο δεν μπορεί να ήταν αλήθεια! Η γυναίκα του πάντα του έλεγε ότι είχε περισσότερη φαντασία απ’ό,τι του χρειαζόταν.

Στράφηκε να κοιτάξει το Γιώργο, που ήταν ακόμα μέσα στο περιπολικό, ενώ ο Μιχάλης και ο Γιώργος –ο άλλος Γιώργος, ο Παπαδόπουλος– είχαν ήδη βγει. Ο Γιάννης μπορούσε να δει ότι όλων τα πρόσωπα ήταν χλομά και τα μάτια τους πήγαιναν ταραγμένα δεξιά κι αριστερά. Ο Μιχάλης, μάλιστα, είχε τραβήξει και το περίστροφό του, σα να μπορούσε μ’αυτό να πολεμήσει τις φλόγες.

«Τι κάνουμε, ρε σεις;» ρώτησε τους υπόλοιπους. «Πού είναι οι μαλάκες οι Πυροσβέστες;»

Ο Γιάννης, που ήταν πάντα σοβαρός και απεχθανόταν λέξεις όπως Πεοπαλινδρομιστης, στράβωσε τη μούρη του κι αποκρίθηκε: «Πρέπει να φανούν όπου νάναι· δεν μπορεί ν’αργήσουν πολύ. Σίγουρα καταλαβαίνουν–»

Ξαφνικά, ο Γιώργος –ο οδηγός του περιπολικού, όχι ο Παπαδόπουλος– φώναξε: «Ρε σεις! Κάποιος τρέχει από κει! Δείτε!»

Ο Γιάννης κι οι άλλοι στράφηκαν, για να δουν μια μαύρη φιγούρα ν’απομακρύνεται. Ήταν παράξενη: τα μαλλιά της έμοιαζαν με ατμό γύρω απ’το κεφάλι της, ενώ έτρεχε με άλματα που, μάλλον, δε θα μπορούσε ποτέ να κάνει ένας κοινός άνθρωπος.



Οι τελευταίες δύο παράγραφοι θα μπορούσαν να ήταν και μία, αλλά τότε θα χαλούσε κάτι. Τι; Ο «τονισμός». Στη συγκεκριμένη σκηνή θέλουμε να τονίσουμε ότι (α) ο Γιώργος φώναξε ξαφνικά (οπότε αυτό απαιτεί δική του παράγραφο) και (β) ότι οι άλλοι γύρισαν και είδαν κάτι σημαντικό (οπότε κι αυτό απαιτεί δική του παράγραφο).

Θα μπορούσα να προσθέσω κι άλλα παραδείγματα –με ουδέτερη ταχύτητα ή γρήγορη ταχύτητα–, όμως κρίνω πως μια τέτοια ανάλυση δεν είναι για αυτό το σχετικά συνοπτικό κείμενο, και προχωρώ παρακάτω με τα συνηθέστερα λάθη αρχάριων συγγραφέων.



4. Ελλιπής περιγραφή

Ελλιπής περιγραφή έχουμε όταν το κείμενο μάς ουρλιάζει «Θέλω πιο πολύ κρέας!» αλλά εμείς το αγνοούμε, είτε γιατί βαριόμαστε, είτε γιατί θέλουμε να πάμε παρακάτω στα «καλά σημεία». Λοιπόν, θα σας πω ένα μυστικό: Δεν υπάρχουν «καλά σημεία». Τα «καλά σημεία» είναι ψέμα. Και τα πραγματικά καλά σημεία αποκαλύπτονται μόνο αφότου τα έχουμε πλαισιώσει με αρκετά «όχι και τόσο καλά» σημεία, «βαρετά» σημεία ίσως, ή σημεία που βρίσκονται εκεί χάρη του σασπένς που δημιουργούν.



Παράδειγμα (προς αποφυγή) ελλιπούς περιγραφής:



Ο Γιάννης βγήκε από το περιπολικό, έχοντας το βλέμμα του καρφωμένο στο φλεγόμενο κτίριο. Ο καπνός υψωνόταν στον ουρανό. Ο Γιάννης θα μπορούσε να ορκιστεί ότι διέκρινε δαιμονικά πρόσωπά εντός του. Ήταν πολύ φαντασμένος, γενικά.

Στράφηκε να κοιτάξει το Γιώργο, που ήταν στο περιπολικό, ενώ ο Μιχάλης και ο Γιώργος ο Παπαδόπουλος είχαν ήδη βγει.

«Τι κάνουμε, ρε σεις;» ρώτησε τους υπόλοιπους ο Μιχάλης. «Πού είναι οι μαλάκες οι Πυροσβέστες;»

«Πρέπει να φανούν όπου νάναι· δεν μπορεί ν’αργήσουν πολύ,» αποκρίθηκε ο Γιάννης.

Ξαφνικά, ο Γιώργος που ήταν μέσα στο περιπολικό φώναξε: «Ρε σεις! Κάποιος τρέχει από κει! Δείτε!»

Ο Γιάννης κι οι άλλοι στράφηκαν, για να δουν μια μαύρη φιγούρα ν’απομακρύνεται, μια παράξενη μαύρη φιγούρα…



Το παραπάνω κείμενο αισθάνεται πολύ πεινασμένο…



5. Άσχετες πληροφορίες

Το αντίθετο της ελλιπούς περιγραφής είναι οι άσχετες πληροφορίες. Δηλαδή, οι πληροφορίες που δεν προσφέρουν τίποτα στη σκηνή, αλλά μάλλον θα έπρεπε να βρίσκονταν σε κάποια άλλη σκηνή –ή ίσως και πουθενά μέσα στην ιστορία.



Παράδειγμα (προς αποφυγή) άσχετων πληροφοριών:



Ο Γιάννης βγήκε από το περιπολικό, έχοντας το βλέμμα του καρφωμένο στο φλεγόμενο κτίριο. Ο καπνός που υψωνόταν στον ουρανό είχε ένα γκριζόμαυρο χρώμα και έμοιαζε με θηρίο από τα βάραθρα της Κόλασης. Ο Γιάννης θα μπορούσε να ορκιστεί ότι διέκρινε δαιμονικά πρόσωπά εντός του, αλλά, φυσικά, κάτι τέτοιο δεν μπορεί να ήταν αλήθεια! Η γυναίκα του πάντα του έλεγε ότι είχε περισσότερη φαντασία απ’ό,τι του χρειαζόταν. Ωστόσο, τα παιδιά του δεν είχαν την ίδια άποψη. Ο Γιάννης είχε δύο αξιαγάπητα δίδυμα αγοράκια από την τωρινή του γυναίκα, τη Μαρία, των οποίων τα ονόματα ήταν Φοίβος και Αγαμέμνων· στη γυναίκα του ανέκαθεν άρεσαν τα αρχαία ονόματα, πράγμα όχι τυχαίο, καθότι καθηγήτρια Αρχαίων Ελληνικών. Οι δίδυμοι ήταν μικροί: μόλις τριών χρονών. Όμως ο Γιάννης είχε κι ένα κορίτσι από τον προηγούμενό του γάμο, την Κρίστι (Χριστίνα τη λέγανε, δηλαδή, αλλά τα παιδιά σήμερα προτιμούν να αλλάζουν τα ονόματά τους προς το πιο ξενόγλωσσο). Η Κρίστι ήταν δεκαπέντε χρονών, και της έλειπε πολύ η μητέρα της, Μάγδα, που είχε εγκαταλείψει εκείνη και το Γιάννη πριν από πέντε χρόνια. Πάντως, όλα του τα παιδιά είχαν ένα χαρακτηριστικό: δυνατή φαντασία, κι έτσι ποτέ δε θεωρούσαν τον πατέρα τους φαντασμένο, όπως η τωρινή του γυναίκα, η Μαρία.

Ο Γιάννης στράφηκε να κοιτάξει το Γιώργο, που ήταν ακόμα μέσα στο περιπολικό και φορούσε γαλάζιο πουκάμισο και λευκό κολάρο, ενώ ο Μιχάλης και ο Γιώργος –ο άλλος Γιώργος, ο Παπαδόπουλος– είχαν ήδη βγει, φορώντας κι αυτοί παρόμοια ρούχα. Ο Γιάννης μπορούσε να δει ότι όλων τα πρόσωπα ήταν χλομά και τα μάτια τους πήγαιναν ταραγμένα δεξιά κι αριστερά. Ο Μιχάλης, μάλιστα, είχε τραβήξει και το περίστροφό του, σα να μπορούσε μ’αυτό να πολεμήσει τις φλόγες. Το περίστροφο αυτό ήταν ένα παλιό του, που είχε να το χρησιμοποιήσει πολύ καιρό

«Τι κάνουμε, ρε σεις;» ρώτησε τους υπόλοιπους. «Πού είναι οι μαλάκες οι Πυροσβέστες;»

Ο Γιάννης, που ήταν πάντα σοβαρός και απεχθανόταν λέξεις όπως Πεοπαλινδρομιστης, στράβωσε τη μούρη του κι αποκρίθηκε: «Πρέπει να φανούν όπου νάναι· δεν μπορεί ν’αργήσουν πολύ. Σίγουρα καταλαβαίνουν–»

Ξαφνικά, ο Γιώργος –ο οδηγός του περιπολικού, όχι ο Παπαδόπουλος– φώναξε: «Ρε σεις! Κάποιος τρέχει από κει! Δείτε!»

Ο Γιάννης κι οι άλλοι στράφηκαν, για να δουν μια μαύρη φιγούρα ν’απομακρύνεται. Ήταν παράξενη: τα μαλλιά της έμοιαζαν με ατμό γύρω απ’το κεφάλι της, ενώ έτρεχε με άλματα που, μάλλον, δε θα μπορούσε ποτέ να κάνει ένας κοινός άνθρωπος.



Προφανώς, δε χρειάζονται όλες οι επιπλέον πληροφορίες στην πρώτη παράγραφο. Τι μας νοιάζει πόσες γυναίκες και πόσα παιδιά έχει ο Γιάννης, όταν μπροστά του βρίσκεται ένα φλεγόμενο χτίριο;!;! Κι επιπλέον, θα τα σκεφτόταν όλα τούτα ο Γιάννης εκείνη την ώρα;! Μάλλον, όχι. (Βλ. Οπτική Γωνία, παρακάτω.) Επίσης, άχρηστες είναι κι όλες οι πληροφορίες για το τι φοράνε οι αστυνομικοί ή πόσο παλιό είναι το όπλο του Μιχάλη.



6. Σωροί Πληροφοριών

Άλλο ένα λάθος είναι τα λεγόμενα «info dumps», ή, αν το θέλετε ελληνικά, «σωροί πληροφοριών». Ας πούμε, λοιπόν, ότι έχετε σκεφτεί ένα σωρό καταπληκτικά πράγματα για το υπόβαθρο του χαρακτήρα σας ή για την ιστορία του φανταστικού σας κόσμο. Πρέπει αυτά να τα πείτε όλα όσο το δυνατόν πιο γρήγορα στον αναγνώστη, για να μάθει ο άνθρωπος τι συμβαίνει, σωστά;

Λάθος.

Αφήστε τις πληροφορίες να κυλήσουν φυσιολογικά· εκείνο που χρειάζεται μόνο είναι να της ξέρετε και να μπορείτε να τις ανακαλέσετε ανά πάσα στιγμή. Ένα παράδειγμα σωρού πληροφοριών –και, μάλιστα, άχρηστων για την περίσταση– είναι το παραπάνω, όπου στην πρώτη παράγραφο αναφέρονται ένα σωρό στοιχεία για την οικογένεια του Γιάννη.

Οι σωροί πληροφοριών μπορούν να υπάρξουν σε ορισμένα σημεία, και να είναι πολύ αποτελεσματικοί, ίσως, αλλά αυτό πρέπει να γίνεται με προσοχή, είτε μέσα στο διάλογο, όταν ένας χαρακτήρας θέλει να εξηγήσει κάτι σε έναν άλλο (βλ., όμως, Μη-Αληθοφανής Διάλογος, παρακάτω), είτε στην αρχή κάποιου κομματιού ή στον πρόλογο, όπου μπορούμε να ρίξουμε (συγκρατημένα, βέβαια!) μερικές πληροφορίες που θα βοηθήσουν τον αναγνώστη να καταλάβει τι θα ακολουθήσει, ή απλά πληροφορίες αναγκαίες για την ατμόσφαιρα ή την κατανόηση της αμέσως μετά σκηνής.

Παράθεση :

7. Μη-Αληθοφανής Διάλογος

«Χαίρετε, κύριε· πώς είστε; Ονομάζομαι Τζακ ο Μαυροκλέφτης, και θα ήθελα να μου δώσετε τα χρήματά σας, αλλιώς εγώ κι οι φίλοι μου από δω θα αναγκαστούμε να σας φερθούμε με βίαιο τρόπο,» είπε ο ληστής που ξεχώρισε ανάμεσα από τους υπόλοιπους φονιάδες της παρέας. Στο δεξί του χέρι άστραφτε ένα μακρύ στιλέτο στο φεγγαρόφωτο, ενώ από το ζωνάρι του κρεμόταν μια κυρτή θηκαρωμένη σπάθη. Τα μαλλιά του ήταν μαύρα και μακριά, το ίδιο και τα γένια του. Στο δεξί μάτι είχε μια μελανή καλύπτρα, μ’ένα ασημένιο γεράκι κεντημένο επάνω.

«Μάλιστα, παιδιά. Μισό λεπτό.» Ο Ρίμιλ ο Ταξιδευτής άρχισε να λύνει το βαλάντιο από τη ζώνη του, κατατρομαγμένος.



Χα-χα-χα! Ωραίο ήτανε, έτσι; Και, για σάτιρα ή κωμωδία, άψογο! Αλλά όχι για μια σοβαρή ιστορία. Μάλλον, κάπως αλλιώς πρέπει να ήταν τα πράγματα, όταν ο Ρίμιλ ο Ταξιδευτής συνάντησε τον Τζακ το Μαυροκλέφτη, σκέφτεται ο Βάρδος, και ξαναπιάνει την πένα από το μελανοδοχείο του…



«Τα λεφτά σου, ταξιδιώτη, και γρήγορα,» είπε ο ληστής που ξεχώρισε ανάμεσα από τους υπόλοιπους φονιάδες της παρέας. Στο δεξί του χέρι άστραφτε ένα μακρύ στιλέτο στο φεγγαρόφωτο, ενώ από το ζωνάρι του κρεμόταν μια κυρτή θηκαρωμένη σπάθη. Τα μαλλιά του ήταν μαύρα και μακριά, το ίδιο και τα γένια του. Στο δεξί μάτι είχε μια μελανή καλύπτρα, μ’ένα ασημένιο γεράκι κεντημένο επάνω.

Ο Ρίμιλ ο Ταξιδευτής ξεροκατάπιε τρομαγμένος. Ήξερε πόσο επικίνδυνα ήταν αυτά τα δάση, αλλά είχε αποφασίσει να περάσει από εδώ, παρά τις προειδοποιήσεις των χωρικών στο Λυκομέρη. Και τώρα, το είχε μετανιώσει· όμως, φυσικά, ήταν πολύ αργά. Αυτός που στεκόταν εμπρός του ήταν ο Τζακ ο Μαυροκλέφτης· η καλύπτρα με το ασημένιο γεράκι τον πρόδιδε.

«Μ-μισό λεπτό… θα σας τα δώσω,» ψέλλισε ο Ρίμιλ, και άρχισε να λύνει το βαλάντιο από τη ζώνη του, κατατρομαγμένος.



Χμμ… έτσι είναι καλύτερα! Όπως βλέπετε δε χρειάζεται καν να πούμε το όνομα του ληστή· πιο καλά είναι να το παρουσιάσουμε μέσα από τις σκέψεις του θύματος. Κι αυτός είναι ένας γενικός κανόνας, που δεν ισχύει πάντα αλλά ισχύει αρκετές φορές, όπως όλοι οι κανόνες, άλλωστε: Σπάνια οι άνθρωποι λένε το όνομά τους, εκτός κι αν υπάρχει λόγος για να το πούνε στον άλλο, ή, συνήθως, όταν θέλουν να συστηθούν. Και, σίγουρα, ένας ληστής δε θα σου έλεγε το όνομά του, προτού σε κλέψει, εκτός κι αν –για κάποιο λόγο– ήθελε να το μάθεις!





8. Χαρακτήρες χωρίς κίνητρα

Οι άνθρωποι –και κάθε άλλη νοήμων μορφή ζωής– κάνουν πράγματα επειδή έχουν κάποιο λόγο –ή κίνητρο– για να τα κάνουν. Έστω και ένα στοιχειώδες κίνητρο χρειάζεται πάντα. Και, δυστυχώς, στη Φαντασία και στην Επιστημονική Φαντασία βλέπουμε πολλές φορές χαρακτήρες χωρίς κίνητρα…

Δίπλα από το σπίτι του Δημήτρη, στο νησί της Πάρου, βρίσκεται ένα εγκαταλειμμένο ερείπιο. Από αυτό το μέρος κάποιες νύχτες ακούγονται ύποπτοι θόρυβοι, και μάλιστα μία φορά η Νικολέτα, η γυναίκα του Δημήτρη, είδε μια φωτιά αναμμένη ανάμεσα στις αρχαίες πέτρες και τρεις σκιερές μορφές καθισμένες γύρω της. Ο Δημήτρης ανησύχησε από όλα αυτά, έτσι πήγε να ερευνήσει το ερείπιο. Είχε, προφανώς, καλό κίνητρο, γιατί η οικογένειά του ίσως να κινδύνευε από ό,τι κι αν κρυβόταν εκεί μέσα.

Καλά τώρα, περιμένετε να το γράψετε αυτό και να σας πιστέψει κανένας;! Εγώ, πάντως, αν ήμουν Δημήτρης και όχι Βάρδος, θα έπαιρνα το 100· δε θα πήγαινα ο ίδιος εκεί μέσα, να με μαχαιρώσει κάνας ναρκομανής…

Ο Δημήτρης είχε πάει, μαζί με τη γυναίκα και τα παιδιά του, στο εξοχικό τους, στην Παιανία, και, για την ακρίβεια, σε ένα από τα πιο απομονωμένα μέρη της Παιανίας, κοντά στο βουνό. Το βράδυ, πιάνει μια τρομερή καταιγίδα και κόβονται οι γραμμές των τηλεφώνων και το ηλεκτρικό. Δίπλα από το σπίτι του Δημήτρη υπάρχει ένα παλιό ερείπιο. Εκεί μέσα ο μικρός του γιος, Νίκος, βλέπει μια σκιά. Τη δείχνει στον πατέρα του και τη βλέπει κι εκείνος. Πρέπει να είναι άνθρωπος. Ο Δημήτρης λέει στο γιο του να μην ανησυχεί· μάλλον, θα είναι κανένας άστεγος που ήθελε να καλυφτεί από τη βροχή. Τότε, όμως, ο «άστεγος» σηκώνεται, υψώνει μια δίκανη καραμπίνα και πυροβολεί προς το σπίτι. Η ριπή χτυπά έναν τοίχο, ευτυχώς. Αμέσως, ο Δημήτρης τραβά το γιο του μακριά από το παράθυρο. Ο άγνωστος ξαναρίχνει, και το τζάμι του παραθύρου σπάει. Τώρα, δεν υπάρχει τηλέφωνο για να τηλεφωνήσει ο Δημήτρης την αστυνομία, οπότε σχεδιάζει να πάρει μια δική του καραμπίνα, που έχει στο εξοχικό για ώρα ανάγκης, να βγει όσο το δυνατόν πιο κρυφά από το σπίτι, και να μπει στα ερείπια για να σκοτώσει τον τρελό. Λογικά όλα αυτά, έτσι;

Φυσικά και όχι! Ξέρετε κανέναν φυσιολογικό τύπο που να το παίζει Ράμπο έτσι απλά;! Άμα ξέρετε, πείτε το και σε κάναν ψυχίατρο! Κατά πάσα πιθανότητα, ο Δημήτρης ή (α) θα πει στην οικογένειά του να κλειδαμπαρωθούν μέσα στο σπίτι και να μη βρίσκονται κοντά σε παράθυρα, ή –αν είναι λίγο πιο τολμηρός– (β) θα φύγει, τρέχοντας, από το σπίτι για να πάει στο κοντινότερο αστυνομικό τμήμα. Τώρα, αν ο τρελός τού επιτεθεί καθ’οδόν προς το αστυνομικό τμήμα, αυτό είναι άλλου παπά Ευαγγέλιο… κι εκεί έχετε μια πιστευτή ιστορία να διηγηθείτε. Αλλά φροντίστε και τα κίνητρα του τρελού να είναι αρκετά πιστευτά. Το πιο απλό είναι να είναι ψυχοπαθής· το πιο περίπλοκο να είχε κάποια παλιότερη σχέση με το Δημήτρη ή τη γυναίκα του.



9. Οπτική Γωνία

Αποφασίστε την οπτική γωνία από την οποία θα πείτε την ιστορία σας και μην μπλέκετε τις σκέψεις των χαρακτήρων. Αν ο αναγνώστης αρχίσει κι αναρωτιέται ποιος σκέφτεται τι, ποιος βλέπει τι, ποιος ακούει τι, κτλ, χάσατε!

Εν συντομία, οι οπτικές γωνίες που μπορείτε να χρησιμοποιήσετε είναι οι εξής:



1. Οπτική Γωνία Τρίτου Προσώπου



1. Περιορισμένη Οπτική Γωνία Τρίτου Προσώπου: Επιλέγετε έναν χαρακτήρα (τον πιο σημαντικό για εσάς, ίσως) και γράφετε μόνο ό,τι σκέφτεται αυτός, ό,τι βλέπει αυτός, και ό,τι ακούει αυτός. Εν ολίγοις, είστε μέσα στο κεφάλι μόνο ενός χαρακτήρα. Αυτή η ΟΓ ενδείκνυται για αρχάριους συγγραφείς, και όχι μόνο, ως η απλούστερη και πιο ξεκάθαρη. Αν αναρωτιέστε ποιες είναι οι διαφορές της από την Οπτική Γωνία Πρώτου Προσώπου, σας τονίζω ότι υπάρχουν μεγάλες διαφορές, αλλά το παρόν άρθρο δεν είναι αφιερωμένο στις ΟΓ. Πιθανώς να γράψω κάποιο άλλο άρθρο για αυτές, μελλοντικά.

2. Εναλλασσόμενη Οπτική Γωνία Τρίτου Προσώπου: Ισχύουν τα ίδια όπως και πριν, αλλά τώρα μπορούμε να μεταπηδήσουμε και στο κεφάλι άλλων χαρακτήρων. Όμως αυτό το άλμα πρέπει να γίνεται μόνο εκεί που υπάρχει ευδιάκριτη παύση στην ιστορίας· αυτό συμβαίνει (α) όταν αλλάζουν κεφάλαιο, ή (β) όταν βάζουμε αστερίσκους (* * *) για να αλλάξουμε σκηνή. Μες στη μέση της ίδιας σκηνής, δεν πηδάμε ποτέ από το κεφάλι ενός χαρακτήρα στο κεφάλι του άλλου.

3. Αντικειμενική Οπτική Γωνία Τρίτου Προσώπου: Γράφουμε απλά τι συμβαίνει, χωρίς σκέψεις συναισθήματα κ.λπ., όπως όταν βλέπουμε ταινία. Δεν είναι και ο καλύτερος τρόπος για να γράφει κανείς, αλλά έχει τις χρήσεις του (πχ, μπορεί κάποιες φορές να προκαλέσει μυστήριο).

4. Οπτική Γωνία Παντογνώστη: Με αυτή την ΟΓ μπορείτε να γράφετε τις σκέψεις πολλών χαρακτήρων στην ίδια σκηνή. Ωστόσο, απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή ώστε να είναι ευδιάκριτο ποιος σκέφτεται τι, ποιος λέει τι, κ.λπ.

5. Οπτική Γωνία Περιορισμένου Παντογνώστη: Εδώ επιλέγετε μερικούς χαρακτήρες και γράφετε μόνο από τη δική τους ΟΓ σε μια δεδομένη σκηνή. Για να καταλάβετε τη διαφορά με τις άλλες ΟΓ 3ου Προσώπου ακολουθεί παράδειγμα: Η φρουρά της πόλης Λάνσμιρ πιάνει μια κλέφτρα να κλέβει μήλα από τον έμπορο Ζιγκ· ο διοικητής της φρουράς ανακρίνει την κλέφτρα μπροστά στον έμπορο και τους φρουρούς. Ας πάρουμε όλες τις ΟΓ, μία-μία.

a. Περιορισμένη: Θα επιλέγατε έναν χαρακτήρα και θα γράφατε τη σκηνή από τη δική του –και μόνο– ΟΓ. Αυτός ο χαρακτήρας ίσως να ήταν η κλέφτρα, ο έμπορος, ο διοικητής, ή ένας απλός φρουρός, ανάλογα με τα γούστα σας και τα θέλω της ιστορίας σας.

b. Εναλλασσόμενη: Και πάλι, τη σκηνή αυτή θα τη γράφατε από την ΟΓ ενός και μόνο χαρακτήρα, αλλά μετά θα είχατε τη δυνατότητα να αλλάξετε. Πχ, γράφετε τη σκηνή στην αγορά από την ΟΓ του εμπόρου· μετά, αλλάζετε σκηνή (είτε αλλάζοντας κεφάλαιο είτε με αστερίσκους ανάμεσα στις παραγράφους) και μεταπηδάτε στην ΟΓ της κλέφτρας, καθώς οι φρουροί τη συλλαμβάνουν και τη σέρνουν στη φυλακή.

c. Αντικειμενική: Γράφετε τη σκηνή απλά, χωρίς σκέψεις, συναισθήματα, κτλ.

d. Παντογνώστη: Γράφοντας τη σκηνή στην αγορά, μπορείτε να αντλήσετε πληροφορίες και από το κεφάλι της κλέφτρας και από το κεφάλι του εμπόρου και από το κεφάλι του διοικητή και από το κεφάλι των φρουρών, ακόμα και από το κεφάλι κάποιου τυχαίου περαστικού! Όμως, προσοχή, γιατί μπορεί να πέσετε στο σφάλμα «Άσχετες Πληροφορίες» ή, ουαί κι αλίμονο «Σωροί Πληροφοριών» (βλ. παραπάνω).

e. Περιορισμένος Παντογνώστης: Εδώ επιλέγετε ποιων τα μυαλά μπορείτε να ξεζουμίσετε. Πχ, ίσως να επιλέξετε να αντλήσετε πληροφορίες μόνο από τα κεφάλια της κλέφτρας και του διοικητή, ή του εμπόρου και του διοικητή, ή του εμπόρου και της κλέφτρας, ή και του εμπόρου και του διοικητή και της κλέφτρας. Πάντως, σίγουρα όχι από τα κεφάλια όλης της αγοράς!



2. Οπτική Γωνία Δεύτερου Προσώπου.

Δε χρησιμοποιείται, εκτός κι αν γράφετε οδηγίες χρήσεως, ή βιβλιαράκια όπως Μοναχικός Λύκος.



3. Οπτική Γωνία Πρώτου Προσώπου



1. Απλός Παρατηρητής: Ο Αφηγητής (όπως θα αναφερόμαστε στον χαρακτήρα Οπτικής Γωνίας 1ου Προσώπου, αφού, ουσιαστικά, εκείνος λέει τώρα την ιστορία και όχι εμείς – εδώ έγκειται η διαφορά με την Περιορισμένη ΟΓ 3ου Προσώπου) μας λέει τι γίνεται, απλά και ξεκάθαρα, χωρίς σκέψεις, συναισθήματα κ.λπ.

2. Ημερολόγιο: Η ιστορία είναι γραμμένη σε στυλ λογοτεχνικού ημερολόγιου.

3. Παρών Αφηγητής: Ο Αφηγητής περιγράφει τα πράγματα σαν να είναι παρών τη στιγμή που συμβαίνουν, άσχετο αν γράφουμε σε Ενεστώτα ή Αόριστο.

4. Αμφίβολος Αφηγητής: Δεν ξέρουμε αν όλα όσα μας λέει ο Αφηγητής είναι αλήθεια. Ή, μπορεί να παραλείπει πληροφορίες που θέλει να μας κρύψει.



10. Ποιος το Είπε Αυτό;;

Αυτό το λάθος γίνεται όταν κάποιος γράφει διάλογο αλλά δεν είναι ξεκάθαρο ποιος χαρακτήρας λέει τι. Επομένως, καλό είναι πού και πού να συνοδεύουμε το διάλογο με «είπε», «ρώτησε», «φώναξε» κ.λπ. ρήματα διαλόγου. Αν χάσουμε τον αναγνώστη στο διάλογο, την πατήσαμε· είναι σα να γράφουμε από μπερδεμένες ΟΓ και να μην ξέρουμε ποιος σκέφτεται/αισθάνεται τι.

Επίσης, μην ξεχνάτε πάντα να αφήνετε παράγραφο στην αρχή κάθε σειράς του διαλόγου. Δείτε το δεύτερο παράδειγμα στο 11, αν δεν είναι ευνόητο τι θέλω να πω.



11. Παύλες στο διάλογο

Αν και δεν είναι λάθος από μόνο του, έχει πλέον ξεπεραστεί, και, δυστυχώς, μόνο στην Ελλάδα βλέπεις διάλογο με παύλες. Τα εισαγωγικά (« ») είναι πολύ καλύτερα, διότι φαίνεται εύκολα τι λέει ο χαρακτήρας και τι είναι περιγραφές ή σκέψεις. Με τις παύλες, μπορεί να μπερδέψουμε τον αναγνώστη, κι αυτό δεν το θέλουμε.



Παράδειγμα:



—Πότε φτάνουμε στην πόλη; ρώτησε ο Ριγκ. Τα πόδια του τον πονούσαν από τη συνεχή πεζοπορία. Για δύο ολόκληρες ημέρες ταξίδευε, μαζί με τους συντρόφους του, και αισθανόταν πολύ κουρασμένος. Αυτές οι μπότες με πεθαίνουν!…

—Χα-χα! γέλασε ο Μοργκ, που ήταν συνηθισμένος στις πεζοπορίες, αφού είχε μεγαλώσει από μικρός στα δάση, «παρέα με τους λύκους», όπως έλεγαν κάποιοι, αν και φυσικά αυτό δεν αλήθευε. Εσείς τα πλουσιόπαιδα δεν τον αντέχετε τον περίπατο, ε;… Χα-χα. Άρχισε να σφυρίζει χαρούμενα· του άρεσε να βασανίζει τον Ριγκ.



Δείτε πόσο πιο ευανάγνωστο θα ήταν έτσι:



«Πότε φτάνουμε στην πόλη;» ρώτησε ο Ριγκ. Τα πόδια του τον πονούσαν από τη συνεχή πεζοπορία. Για δύο ολόκληρες ημέρες ταξίδευε, μαζί με τους συντρόφους του, και αισθανόταν πολύ κουρασμένος. «Αυτές οι μπότες με πεθαίνουν!…»

«Χα-χα!» γέλασε ο Μοργκ, που ήταν συνηθισμένος στις πεζοπορίες, αφού είχε μεγαλώσει από μικρός στα δάση, «παρέα με τους λύκους», όπως έλεγαν κάποιοι, αν και φυσικά αυτό δεν αλήθευε. «Εσείς τα πλουσιόπαιδα δεν τον αντέχετε τον περίπατο, ε;… Χα-χα.» Άρχισε να σφυρίζει χαρούμενα· του άρεσε να βασανίζει τον Ριγκ.



12. Άμεσες Σκέψεις

Οι άμεσες σκέψεις των χαρακτήρων είναι καλό να γράφονται με πλάγια γραφή, πάλι για να είναι το κείμενό μας πιο ευανάγνωστο.



Παράδειγμα:



Πότε θα βγουν, επιτέλους;! αναρωτήθηκε η Λιν, περιμένοντας έξω από το μεγάλο άνοιγμα του εδάφους. Οι φίλοι της είχαν καταδυθεί μέσα σ’αυτή την τρύπα προς αναζήτηση θησαυρού: ένας θησαυρός που, μάλλον, δεν υπήρχε, και η Λιν τούς το έλεγε να μην πάνε, αλλά εκείνοι δεν την άκουγαν. Και ορίστε, τώρα, οι συνέπειες. Χάθηκαν εκεί μέσα, και δε θα βγουν ποτέ…



13. Ορθογραφικά λάθη

Μην κάνετε ορθογραφικά λάθη· είναι αντιεπαγγελματικό. :-)

Επίσης, προσέχετε τη σύνταξή σας. Αν κάποιος δεν καταλαβαίνει τι λέτε, αυτό είναι ό,τι χειρότερο.



Και, γενικά, πάνω απ’όλα το σημαντικότερο είναι, εκείνο που γράφουμε να είναι ευανάγνωστο και ενδιαφέρον, το κείμενο να ρέει και να μη βαλτώνει.

Πηγή: http://fankingdom.sff.gr/common_errors.htm

Ενδιαφέρον!

ΤΕΛΕΙΟ!!!

Ευχαριστώ, θα τα έχω υπόψειν...

Ευψχαριστώ για τις συμβουλές!!

Είναι καλύτερα να γράφεις σαν αφηγητής ή σαν κεντρικός ήρωας? Δε μας λέει την Οπτική Γωνιά του αφηγητή ήρωα χωρίς να είναι ημερολόγιο

χμμ θα προσπαθήσω να βρώ και για αυτό.... Παντώς εμένα που μου αρεσούν παρα παρά πολύ τα βιβλία μου αρεσούν και οι δύο τροποί, πχ δεν μπορώ να φανταστώ τον Χαρί Πότερ να το διαβαζώ απο την μερία του Χαρί (ειναί γραμμενό σε τρίτο πρώσοπο,) ενώ το λυκοφώς θα ητάν χαλία αν ητάν γραμμενό σε τριτό προσώπο....

Αλλά καποιές φορές σε αγγιζεί περισσοτέρο οτάν ειναί γραμμένο απο τη μερία του ήρωα, 3ερείς τις σκεψεις του τα συναισθήματα του κτλ...

παντώς θα ροσπαθήσω να βρώ και για αυτό που ρωτάς συμβουλές

Το έχω απορία αυτό. Παρακαλώ απαντήστε μου, ποιο τρόπο θεωρήτε καλύτερο, του τρίτου προσώπου ή του αφηγητή ήρωα?

«Ακόμα να σηκωθείς; Πέρασε η ώρα». Η φωνή διέσχισε τα πέπλα της συνείδησης κι έφτασε στ’ αυτιά μου , αποσπώντας με βίαια από την αγκαλιά του Μορφέα. Άνοιξα τα μάτια μου και κοίταξα με απορία. Ανακάθισα στο κρεβάτι με κόπο νιώθοντας τρομερά κουρασμένη. Σηκώθηκα μονολογώντας πηγαίνοντας με σερνάμενα βήματα προς το μπάνιο «Η συμφιλίωση με τα όνειρα είναι εφικτή για αυτούς που τα αποδέχονται ως ανάπαυλα, ως ανάσα ενάντια στην καθημερινότητα. Για αυτούς που δεν αποδέχονται ή δεν θέλουν να αποδεχτούν την πραγματικότητα είναι μια πληγή που αιμορραγεί μόλις ανοίξουν τα μάτια τους».

Κοίταξα τον εαυτό μου στον καθρέφτη. Καθάρισα μορφάζοντας τα σημάδια του μολυβιού γύρω από τα μάτια. Έβγαλα τη νυχτικιά και τα εσώρουχά μου. Επιθεώρησα το είδωλό μου από όλες τις πλευρές, έσκυψα, έστειλα φιλιά, δοκίμασα χαμόγελα , προβάρισα στάσεις και κινήσεις. Έβγαλα κοροϊδευτικά την γλώσσα στο γυμνό κορμί απέναντι μου και αναστέναξα.

«Δεν υπάρχουν όνειρα-καθρέφτες, να κάτι πραγματικά ευχάριστο. Στα όνειρά μου δεν έχω κυτταρίτιδα και ραγάδες, η κοιλιά μου είναι επίπεδη, δεν έχω σημάδια και ρυτίδες. Πάλι άσχημα ξύπνησα και σήμερα – πρέπει να σταματήσω να ονειρεύομαι».

Κάθισα στην άκρη του κρεβατιού και άναψα τσιγάρο. «Σε λίγο πρέπει να είμαι στο γραφείο. Τα όνειρα δεν έχουν πρέπει, είναι ένας υπέροχος κόσμος ασυδοσίας. Πρέπει σημαίνει ακολουθώ την φωνή της λογικής, της ηθικής, του νόμου. Στα όνειρά μόνο είμαι ελεύθερη να ακολουθήσω τα αισθήματά μου χωρίς τον φόβο της τιμωρίας. Μάλωσα με τον Μ. χθες. Κάτω από το φως της λογικής του τα όνειρα γίνονται μακρινές χίμαιρες , ο σκεπτικισμός του με προσγειώνει σε έναν κόσμο επίπεδο χωρίς φως και χρώματα, χωρίς μουσική και τραγούδια, όπου οι λέξεις απομυθοποιούνται και ο έρωτας δεν έχει φτερά. Κι εγώ, φαινομενικά συμβιβασμένη, απέμεινα να τον κοιτάζω με άδειο βλέμμα, περιμένοντας το βράδυ για να αποδράσω, να ξαναβρεθώ στο μαγικό κόσμο των ξωτικών».

Σηκώθηκα και άρχισα να ντύνομαι βιαστικά. Έβαψα τα μάτια , φόρεσα κραγιόν, κούμπωσα το σακάκι, κοιτάχτηκα και πάλι στον καθρέφτη. «Άργησα και πάλι, όπως συχνά συμβαίνει τον τελευταίο καιρό. Άργησα στην δουλειά, στον έρωτα, στην ζωή. Και αυτή η αργοπορία αντί να με αγχώνει , με αδρανοποιεί». Πήγα πάλι στην κουζίνα, άναψα τσιγάρο , πήρα μερικές βαθιές ρουφηξιές και το έσβησα με νευρικές κινήσεις στο τασάκι. Βγήκα κλείνοντας αθόρυβα την πόρτα πίσω μου.

Έξω έβρεχε. Άφησα την βροχή να κυλάει επάνω μου σαν χάδι, σαν λύτρωση, σαν ξέπλυμα αμαρτιών. Την αγαπάω την βροχή ακόμα και σε αυτήν την πόλη που δεν έχει μυρωδιά και ταυτότητα. Τα αυτοκίνητα κορνάρουν ασταμάτητα, οι άνθρωποι τρέχουν με τις ομπρέλες ανοιχτές και εγώ στέκομαι ακίνητη έξω από το αυτοκίνητο, με τα κλειδιά στο χέρι, σκουπίζοντας χαμογελώντας τις στάλες της βροχής από τις βλεφαρίδες μου. Χωρίς ομπρέλα, χωρίς προστασία, χωρίς προφυλακτικό, ενάντια στις συμβουλές της μαμάς και της λογικής που μου επιβάλλουν.

Δοκιμασε να το γραψεις απο την πλευρα τριτου προσωπου "αποστασιοποιημενα" Christ τιποτα για μενα μετα ενα κενο.

1. Ποιο είναι το όνομα της πρωταγωνίστριας?
2. Μπορώ να αλλάξω τις εκφράσεις ή πρέπει να μένουν ίδιες αλλάζοντας απλά πρόσωπο?
(πχ."Η φωνή διέσχισε τα πέπλα της συνείδησης κι έφτασε στ’ αυτιά μου , αποσπώντας με βίαια από την αγκαλιά του Μορφέα" θα γίνει "η φωνή διέσχισε τα πέπλα της συνείδησης κι έφτασε στ' αυτιά της, αποσπώντας τη βίαια από την αγκαλιά του Μορφέα" ή μπορεί να γίνει "Η φωνή, η τόσο γνώριμη και οικία, φαινόταν τόσο άγρια και μισητή ξυπνώντας την βάναυσα από τον γλυκό της ύπνο"?)